Treni i çmendinës…!

ILIR ÇUMANI

Në vitin 1960, në Kajro, ndodhi një ngjarje që në pamje të parë ngjan si anekdotë, por në thelb është një metaforë e dhimbshme për të gjitha kohërat, sidomos për kohën tonë. Në një mëngjes të zakonshëm, nga Spitali Al-Abasije për Sëmundjet Mendore, u arratisën 243 të çmendur. Ishte një rrëmujë sa tragjikomike, aq edhe sureale.

Njerëzit filluan të vraponin, jo për të shpëtuar veten, por për të kuptuar kush ishte i çmendur e kush jo. Drejtori i spitalit, i ndodhur në panik të plotë, thërret urgjentisht mjekun e njohur, Dr. Tarekun, dhe i kërkon atij që ta zgjidhë problemin. Dhe ai e zgjidhi… Jo me ilaçe, as me elektroshok dhe as me policë… por me bilbil…! Mjeku del në rrugë dhe fishkëllen si një lokomotivë. Pas tij, i gjithë personeli mjekësor, me mjekë e ndihmësmjekë, sanitarë dhe të tjerë, rreshtohen si vagonë dhe fillojnë të imitojnë trenin. Dhe çfarë ndodhi? Të çmendurit që ishin arratisur nga çmendina, iu bashkuan “lojës” dhe u kthyen vetë në spital! Por habia më e madhe ndodhi në fund: U numëruan 612 “të çmendur”, ndonëse nga çmendina ishin arratisur vetëm 243 pacientë. Pra, ishin edhe mbi 369 qytetarë të lirë që iu bashkuan “trenit” të të çmendurve, pa asnjë hezitim! Dhe tani, le të ndalemi pak. Nuk po flasim më për Egjiptin. Le të flasim për Shqipërinë.

Nëse kjo skenë do të përsëritej në Tiranë apo në ndonjë qytet tjetër të Shqipërisë, e merrni me mend sa njerëz do të hipnin në një “tren” të tillë…!? Mbase jo të gjithë; por… plot, plot…! Disa për qejf. Disa nga kurioziteti. Disa se besojnë se ky “tren” po i çon në ndonjë post publik: për deputet, ministër, kryetar bashkie, shef komisariati apo drejtor kadastre… Disa ngase janë mësuar të ndjekin turmën, pa e ditur ku shkon. Të tjerë, sepse nuk dinë më të dallojnë kufirin mes çmendurisë dhe normalitetit. Nëse në vitet ‘60, çmenduria ishte një gjendje klinike, sot ajo është një status social, një luks dhe privilegj i më të fortit përballë ligjit dhe antishtetit… (!) Madje, në disa raste, është bërë kriter për emërim, ngritje në detyrë, zëdhënie dhe shfaqje publike. “Treni” i të çmendurve nuk fishkëllen më me bilbil. Ai fishkëllen me show televizivë, me slogane bajate, me paterica politike.

Me realitete të rreme, ku gjithçka është në vendin e vet, përveç: Arsyes…! Kjo nuk është më satirë. Është realitet. Një realitet që udhëton përditë, si një tren pa binarë. Në një shoqëri, kur “treni” i të çmendurve mbushet me të arsyeshëm, atëherë lind një pyetje tragjike: Mos vallë i gjithë qyteti është kthyer në spital neuropsikiatrik…!? Në këtë Shqipëri të tranzicionit të përjetshëm mund të ndodhë që nesër, sapo të fishkëllejë dikush me një bilbil plastik, të rreshtohen me mijëra politikanë, biznesmenë, analistë e showmenw, qytetarë, influencerë dhe ndjekës të ethshëm të lajmeve të rreme. Të gjithë do të nguten të kapin nga pas lokomotivën… Dhe askush nuk do të pyesë: “Ku po shkon ky tren…?”. Sepse kur mendja pushon së menduari, këmbët nisin të ecin verbërisht. Në këtë “tren” ka gjithmonë vend, por çështja është: A do hipësh, apo do mendosh mirë para se t’i hipësh një “treni” si ky…!? Ngase në këtë Shqipërinë tonë hallemadhe dhe paradoksale ka ende shumë njerëz që nuk kanë nevojë as për mjek e as për ilaçe. Atyre u mjafton vetëm një bilbil plastik për t’u vënë në rresht pas një lokomotive me vagonë që s’kanë fund…/Gazeta Panorama