Shqipëria dhe aleatët e Perëndimit akuzojnë Teheranin për dhunim të sovranitetit
Shqipëria iu bashkua këtë javë një deklarate të përbashkët të lëshuar nga 14 vende perëndimore – përfshirë SHBA-të, Mbretërinë e Bashkuar, Gjermaninë, Francën dhe Kanadanë – duke dënuar operacionet e shërbimeve inteligjente iraniane në territoret e tyre. Deklarata shënon një përshkallëzim të qëndrimeve ndërkombëtare ndaj Teheranit dhe denoncon bashkëpunimin e tij gjithnjë e më të ngushtë me rrjete kriminale për të përndjekur disidentë politikanë, gazetarë, zyrtarë dhe minoritete fetare.
“Ne jemi të bashkuar në kundërshtimin e përpjekjeve të shërbimeve inteligjente të Iranit për të vrarë, marrë peng apo përndjekur njerëz në Europë dhe Shtetet e Bashkuara në dhunim të qartë të sovranitetit tonë,” thuhet në deklaratën e përbashkët.
Shqipëria nuk është thjesht një firmëtare simbolike e deklaratës, pasi Irani është nën akuzë për sulme të vazhdueshme kibernetike ndaj sistemeve online të vendit. I fundit u shënua në qershor të këtij viti, kur Bashkia e Tiranës u përball me një sulm kibernetik që nxorri jashtë funksionit 55 shërbime publike.
Sulmi u mor përsipër nga grupi i identifikuar si “Homeland Justice” në Telegram, pas së cilit dyshohet se fshihen hakera iranianë. Të njëtët konsiderohen përgjegjës edhe për sulmin ndaj shërbimeve qeveritare digjitale 3 vjet më parë dhe rrjedhjen e një mase të madhe të dhënash personale të qytetarëve që solli ndërprerjen e marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve.
Deklarata e përbashkët ndërkohë vë në dukje targetimin nga Irani të gazetarëve, disidentëve, hebrenjve dhe zyrtarëve apo ish zyrtarëve të këtyre vendeve. “Kjo është e papranueshme. Ne i konsiderojmë këto lloj sulmesh, pavarësisht nga targeti, si dhunim të sovranitetit tonë,” thuhet në deklaratë.
Redon Qirjazi, ekspert i sigurisë, vë në dukje se Irani është prej kohësh i angazhuar në një luftë hibride ndaj Shqipërisë, për shkak të strehimit në vend të organizatës opozitare iraniane Mojahedin-e-Khalq (MEK).
“Ka indicie për përpjekje të inteligjencës iraniane për të krijuar rrjete të informimit brenda territorit shqiptar apo për të ndikuar në opinionin publik në mënyrë indirekte përmes rrjeteve sociale, propagandës dhe formave të tjera të luftës hibride,” tha Qirjazi. Ai tha se Irani ka bërë përpjekje për të targetuar qoftë eksponentë të MEK, por edhe figura publike që mbështesin këtë grupim.
“Në rastin e Shqipërisë, këto veprime janë të përsëritura dhe të dokumentuara. Ato tashmë nuk janë më vetëm kërcënime dhe “provokime”, por akte të qarta antagonizmi të një shteti kundër një tjetri”, tha ai.
Luftë hibride
Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Iranit kanë qenë tradicionalisht të ftohta, por situata u përkeqësua në vitin 2013, kur vendi pranoi të strehojë anëtarë të organizatës opozitare iraniane Mojahedin-e-Khalq (MEK), e konsideruar si organizatë terroriste nga regjimi iranian.
Marrëdhëniet u ngrinë përfundimisht në vitin 2022, kur një sulm masiv kibernetik goditi infrastrukturën digjitale të qeverisë shqiptare. Sipas autoriteteve shqiptare dhe hetimeve të mbështetura nga SHBA, pas këtij sulmi qëndronin strukturat shtetërore iraniane. Si kundërpërgjigje, Shqipëria ndërpreu marrëdhëniet diplomatike me Iranin dhe dëboi të gjithë stafin e ambasadës në Tiranë. Nga ajo kohë, tensionet kanë vazhduar të thellohen.
Vendosja e MEK në Shqipëri e ka bërë vendin një objektiv të përsëritur të propagandës iraniane dhe një sërë incidentesh të regjistruara nga autoritetet dëshmojnë për përpjekje të Iranit për të krijuar rrjete të infiltrimi dhe tentativa për atentate të mundshme ndaj disidentëve.
Një shtetas iranian u dënua në vitin 2022 nga Gjykata e Posaçme, me akuza të terrorizmit dhe disa diplomatë u dëbuan nga Shqipëria të akuzuar për përpjekje të ngjashme. Policia e Shtetit njoftoi në vitin 2019 shkatërrimin e një celule terroriste, që sipas saj ishte e lidhur me QUDS, një strukturë e regjimit në Teheran për veprime jashtë vendit. Policia pretendoi se organizata kishte targetuar pjesëtar të MEK në vend dhe se kishte planifikuar sulme terroriste.
Sipas Qirjazit, rreziku për Shqipërinë është më i madh se thjesht dëmet në infrastrukturën digjitale, megjithatë ai thotë se sulmet fizike janë më pak të mundshme.
“Rreziku nuk është vetëm digjital, por potencialisht edhe social dhe politik. Kërcënimi fizik është më pak i mundshëm, por gjithsesi prezent,” tha ai.
Ndërkohë deklarata e përbashkët e vendos Shqipërinë në të njëjtën linjë me aleatët kryesorë euroatlantikë. Nga ana tjetër, ekspertët kanë ngritur dyshime për kapacitetet reale të vendit për të mbrojtur veten nga kërcënimet jo-konvencionale – qofshin ato kibernetike, informative apo operative.
Qirjazi vë në dukje se Shqipëria duhet të thellojë bashkëpunimin me aleatët, për t’u mbrojtur prej sulmeve të kësaj natyre. “Vendet e vogla si Shqipëria janë më të ekspozuara për shkak të resurseve më të kufizuara dhe ndonjëherë mungesës së përgatitjes strategjike për të përballuar kërcënime hibride,” tha Qirjazi.
