Përse Fordow është “vija e kuqe” për SHBA dhe aleatët? Mali bërthamor i Iranit, arma më e fortë
Thellë poshtë një mali, qindra centrifuga mbahen të sigurta, të përdorura për pasurimin e uraniumit të Iranit, për të cilin Izraeli dyshon se është i destinuar për një armë bërthamore.
Fabrika e Fordow është e mbrojtur nga ton e ton dheu dhe shkëmbinjsh, larg syve kureshtarë dhe raketave të huaja.
Por në orët e para të së dielës, statusi i saj u vu në pikëpyetje pasi Presidenti Donald Trump tha se ishte “zhdukur” së bashku me centralet bërthamore në Natanz dhe Isfahan.
Mendohej se vetëm bombarduesi amerikan B-2 dhe ngarkesa e tij masive mund të kalonte të ashtuquajturin “mal bërthamor”, dhe është ky aeroplan që u përfshi në sulmet e fundit.
Irani ka mohuar vazhdimisht se po kërkon të ndërtojë një armë bërthamore dhe kreu i mbikëqyrësit bërthamor të OKB-së tha në qershor se nu0k ka prova për një “përpjekje sistematike për të kaluar në një armë bërthamore”.
Çfarë është objekti në Fordow?
Fabrika e pasurimit në Fordow është një nga tre pjesët kryesore të infrastrukturës bërthamore në Iran – të tjerat janë uzina e pasurimit në Natanz dhe objektet kërkimore në Isfahan.
Mendohet se është “varrosur” rreth 80 metra thellë në shpatin e malit. Më parë mbrohej nga sistemet raketore tokë-ajër iraniane dhe ruse, por këto mund të jenë rrëzuar tërësisht ose pjesërisht gjatë sulmeve të fundit të Izraelit.
Ndërtimi besohet të ketë filluar rreth vitit 2006 dhe u bë funksional për herë të parë në vitin 2009 – i njëjti vit kur Teherani pranoi publikisht ekzistencën e tij.
Në nëntor të vitit 2020, besohej se në Fordow kishte 1.057 centrifuga. Këto përdoren për të ndarë izotopet dhe për të rritur përqendrimin e uraniumit-235, i cili nevojitet për karburantin dhe armët bërthamore.
Në vitin 2023, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) – organi mbikëqyrës bërthamor – gjeti grimca uraniumi të pasuruara në pastërti 83.7% – afër 90% të nevojshme për një bombë – në Fordow, i vetmi objekt iranian ku është gjetur një gjë e tillë.
Në qershor të vitit 2024, gazeta Washington Post raportoi për një zgjerim të madh në Fordow, me gati 1,400 centrifuga të reja të destinuara për objektin nëntokësor.
